Spitsbergen, of Svalbard zoals de Noren zeggen, is een afgelegen, arctische eilandengroep ten noorden van het vasteland van Noorwegen, in de Noordelijke IJszee. Deze mysterieuze archipel is een waar paradijs voor avontuurlijke reizigers die op zoek zijn naar ongerepte natuur, spectaculaire landschappen en unieke wildlife-ervaringen. Ik mocht op uitnodiging van Hurtigruten Svalbard eind september 2023 kennis maken met deze bijzondere bestemming die de nodige verrassingen in petto bleek te hebben.

Waar ligt Spitsbergen?

Allereerst een stukje geografie. Spitsbergen bevindt zich ten noorden van Noorwegen en op slechts 1.300 kilometer van de Noordpool. De archipel bestaat uit een groep van eilanden, waarvan het grootste eiland de naam Spitsbergen draagt. Het grootste deel van het land is bedenkt met gletsjers, maar je vindt er ook fjorden en ruige kliffen. De archipel is feitelijk een deel van Noorwegen maar geniet een speciale status binnen dat land. Deze status is geregeld in het zogenaamde Spitsbergenverdrag uit 1920. Het houdt onder meer in dat meerdere landen rechten hebben om er economische en wetenschappelijke activiteiten mogen uitvoeren. Ook is het voor inwoners uit landen die het Spitsbergenverdrag ondertekend hebben mogelijk om er te wonen en werken. Zo moet je dus niet vreemd opkijken dat er een grote gemeenschap Thai woont en dat er veel klimaatonderzoekers uit verschillende landen hier onderzoek doen.

78° Noorderbreedte

Longyearbyen, de ‘hoofdstad’ van Spitsbergen ligt op 78° Noorderbreedte. Dat is heel noordelijk en het is dan ook aan de warme Golfstroom te danken dat hier überhaupt leven mogelijk is. Het is de meest noordelijke plaats met meer dan 1000 inwoners ter wereld. Het klimaat is extreem en wordt gekenmerkt door lange, koude winters en korte, koele zomers. De gemiddelde temperatuur in de winter schommelt rond de -20°C, terwijl de zomers fris zijn met temperaturen rond de 5-8°C. Tijdens mijn verblijf eind september was de eerste sneeuw gevallen en lag de gevoelstemperatuur zowel overdag als ’s nachts rond de -10°C. Door de noordelijke ligging kent Spitsbergen de middernachtzon tijdens de zomermaanden, waarbij de zon van half april tot eind augustus niet ondergaat, en de poolnacht in de winter, waarbij de zon van eind oktober tot begin maart niet opkomt. In de maanden november, december en januari is het 24 uur per dag echt heel donker en is de kans op het kunnen zien van het noorderlicht het grootst.

Hoe reis je naar Spitsbergen?

Ik bezocht Spitsbergen eind september 2023 op uitnodiging van Hurtigruten Svalbard. Hutigruten Svalbard exploiteert drie hotels in Longyearbyen, waaronder het sfeervolle boutiquehotel Funken Lodge en het comfortabele Radisson Blu Polar Hotel. Daarnaast verzorgen zij diverse excursies waaronder (meerdaagse)expedities, sneeuwscootertours, husky tours, e-biketours en wildlife cruises. Vanuit Nederland kun je niet rechtstreeks naar Svalbard vliegen. Er gaan dagelijkse vluchten vanuit Oslo en Tromso (gelegen in Noord-Noorwegen). In alle gevallen ontkom je dus niet aan een overstap en overnachting in één van deze steden, maar dat biedt je wel de mogelijkheid om een mooie combinatiereis te maken. Ik vloog via Oslo. En na een heerlijke hotelovernachting in het centrum van de stad – dat prima en snel per trein te bereiken is vanaf de luchthaven – en 2,5 uur vliegen kwam ik aan op het kleine maar efficiënte vliegveld van Spitsbergen. Een ritje van nog geen 10 minuten bracht ons vervolgens naar het heerlijke Funken Lodge hotel, dat een beetje boven het compacte centrum van Longyearbyen ligt. Vanuit het restaurant heb je een prachtig zicht op het stadje en de baai. Als je van luxe en een boutique stijl houdt, is Funken Lodge een aanrader. Vind je een wat centralere ligging belangrijk, dan is Radisson Blue een heel aangename optie. Overigens is Longyearbyen zo compact dat je overal zo naar toe wandelt.

Wat hebben Spitsbergen en Longyearbyen te bieden?

Ondanks zijn afgelegen ligging, heeft Spitsbergen een fascinerende geschiedenis en is het een belangrijk centrum voor poolonderzoek en expedities. De laatste jaren is toerisme voor de archipel steeds belangrijker geworden. Waren het voorheen vooral cruisepassagiers die ‘landingen’ maakten en het stadje Longyearbyean kort aandeden, inmiddels komen er ook steeds meer toeristen per vliegtuig naar Spitsbergen voor een iets langer verblijf. Longyearbyen telt enkele verrassend goede (boutique)hotels en uitstekende restaurants, bars en winkels. Bezoekers die in Longyearbyen verblijven kunnen een keuze maken uit tal van excursies en activiteiten, afhankelijk van de periode waarin ze op Spitsbergen verblijven. De internationale sfeer in Longyearbyen is bijzonder en er heerst een heel vriendelijke en ondernemende sfeer. Je kunt er echt uitstekend lokale specialiteiten eten en drinken (op Svalbard wordt geen omzetbelasting geheven, waardoor alcoholische dranken relatief goed betaalbaar zijn). Zelf vond ik het Svalbard Museum meer dan de moeite waard. Hier krijg je een goede indruk van de geschiedenis, die met de ontdekking van de archipel door Willem Barentsz een sterk Nederlands tintje heeft. Maar ook leer je er alles over het dierenleven én de economische exploitatie in de vorm van de walvisvaart en de kolenmijnen die door de Amerikaanse ingenieur Longyear in 1906 zijn gesticht.

De kolenmijnen van ingenieur Longyear

Eerlijk is eerlijk. Direct na aankomt op het vliegveld bij Longyearbyen kun je niet om de (erfenis) van de kolenmijnen heen. De hardheid en de ruigheid stralen van de omgeving af. Is dit nu één van de laatste echte wildernissen op aarde? Toen ik mee mocht op excursie naar een van de kolenmijnen nabij Longyearbyen had ik eerst zo mijn bedenkingen. Er is bovengronds zo veel moois te zien, waarom zou ik mij onder de grond begeven? Maar wat ik mij tijdens de excursies begon te realiseren was dat het verhaal van Spitsbergen zo nauw verbonden is met de opkomt en exploitatie van de mijnen. Het bezoek aan kolenmijn nummer 2, – die sinds 1996 niet meer als zodanig in gebruik is – was echt een eye opener. Je krijgt onnoemlijk veel ontzag voor al die mannen die zich in zulke barre omstandigheden dag in dag uit en met gevaar voor eigen leven zich hebben ingezet om steenkool te mijnen. Wat het des te indrukwekkender maakt is dat de verlaten mijn er nog precies zo bijligt als tijdens de laatste werkdag in 1996. Je bezoekt het kantoorgebouw, waar de gereedschappen nog op de tafels liggen, waar de memo’s nog aan de wand hangen en de stoelen van de mijnwerkers nog in de briefing room staan. Na het aantrekken van je mijnwerkers overall en helm met hoofdlamp loop je de daadwerkelijke kolenmijn in en ervaar je echt hoe het leven van een mijnwerker is geweest. En dat alles onder de inspirerende begeleiding van een dochter van één van de mijnwerkers.

En dan…de ijbeer

Hét symbool van Spitsbergen: de ijsbeer. Er leven op Spitsbergen ca. 2.5oo mensen en ruim 3.000 ijsberen. Meer ijsberen dan mensen dus. En hoewel ijsberen er prachtig uitzien, kunnen ze toch een gevaar vormen en dient elke interactie te worden vermeden. Het risico op een onverwachte ontmoeting met een ijsbeer is dan wel niet zó groot maar toch weer aanzienlijk genoeg om nooit zonder wapen het stadje Longyearbyen te mogen verlaten. In je eentje ronddwalen over het eiland of in de omgeving van Longyearbyen is dan ook uit den boze. Borden aan de rand van het stadje waarschuwen je voor het gevaar. Er gaat op een excursie altijd een gids mee die een wapen draagt. Redelijke kans dus dat je tijdens een boottour, sledetocht of sneeuwscootertour een ijsbeer weet te spotten. Maar kijk ook vooral uit naar de vele rendieren, poolvossen, zeehonden, walrussen en verschillende soorten zeevogels die hun habitat op en rond Spitsbergen hebben. Tijdens de boottocht die wij hebben gedaan hadden we geluk: in de baai bij Longyearbyen zagen we een walvis!

Velkommen til Svalbard

Nieuwsgierig geworden naar dit Arctisch paradijs? Bekijk dan onze voorbeeldreis of neem contact met ons op voor meer informatie. Ik vertel u graag alles over de beste reistijd, excursies, accommodaties en vluchten.